مقاله سیاه مشق

سیاه مشق به یکی از انواع فرمها و قالبهای خوشنویسی علی الخصوص در خط نستعلیق گفته می شود. یکی از ضرورت های تمرین در خوشنویسی مشق کردن به صورت مکرر می باشد، به این معنی که هنگام تمرین کردن، خوشنویس اقدام به تکرار کلمات می کند تا به کیفیت بهتری برسد. به همین دلیل به مرور زمان قطعاتی بوجود آمده است که تکرار کلمات با فرمهای گوناگون بافت و فرم و فضایی هستند که به لحاظ دیداری چشم نواز و خیره کننده شده اند. همنشینی کلمات و حروف با فرم های مختلف دوایر، سطوح، شیب ها و ایجاد فضاهای هماهنگ و بعضا متضاد منجر به این امر شد تا خوشنویسان به این فرم از خوشنویسی توجه ویژه نمایند. اولین سیاه مشق های نستعلیق متعلق به دوران شاه عباس صفوی می باشد. اما در آن دوران رواج و تحول چندانی نیافته است تا آنکه نام آور خوشنویسی دوران قاجار میرزا غلام رضا اصفهانی با ایجاد آثار بدیع و خلاقانه، این شیوه ی هنرمندانه را به نام خود در تاریخ هنر ایران به ثبت رسانید.
با توجه به آنکه صنعت چاپ و ماشین های اداری و دیگر ابزارهای ثبت نوشتاری مانند حروفچینی گسترش یافت، خوشنویسی درد دوران پس از قاجار گسترش و رواج چندانی نیافت. هم اکنون به سبب آشنایی بیشتر هنرمندان هنرهای تجسمی و خوشنویسان عصر حاضر با مفاهیم و مبانی هنرهای تجسمی و درک بیشتر مفاهیم آبستره، انتزاع و تجرید، رویکرد بسیاری از هنرمندان دراین حیطه به سمت سیاه مشق نویسی و همچنین نقاشی خط بیشتر شده است.
به جرات می توان اذعان نمود سیاه مشق های میرزا غلام رضا اصفهانی همچنان ملاک و معیار سنجش برای همه هنرمندان خوشنویس میباشد، زیرا علاوه برنمایش فرم ها و فضاهای بسیار جذاب آبستره، فرم ها و رنگ و نورپردازی خطوط را به زیبایی نمایان می سازد و تلفیقی از انتزاع در فرم های خوشنویسی نستعلیق و آبستره رنگ، فرم و فضا، ارائه ی رمز آلود این سبک از قطعه نویسی و ارائه اثر را در بر داشته است.